Temporamandibular hastalık semptomları yani çene eklemi sorunlarının belirtileri günümüzde çok yaygındır. Çiğneme sistemin bazı fonksiyonel rahatsızlıkları genel populasyonun % 50-60?ının olduğu çalışmalarca tanımlanmıştır. Hasta tedavisi sırasında bazı belirgin semptomlar görülür. Çoğu gizlidir ve hasta tarafından kliniksel düzeyi fark edilmez bile. Hastaların farkında olmadığı belirtilen subklinik belirtilerdir. Bazı subklinik belirtiler daha geç açığa çıkabilir ve ihmal edilirse daha önemli fonksiyonel hastalıklar görülür. Her hastada semptom ve belirtileri teşhis etmek önemlidir.
Tedavi için tüm belirtilerin olması gerekmez. Hastalığın seyri kadar tedavisi için bulgu ve etiyolojinin saptanması da gereklidir. İlk belirtilerin teşhisine kadar, önemli bulgular olmayabilir. Çünkü bulguların çoğu subkliniktir. Çoğu hastalık ilerleyebilir, belirtisiz kalabilir ve bu yüzden klinisyen tarafından tedavi edilemez. Tedavinin etkili olması ve başarısı, klinisyenin uygun diagnozun saptamadaki becerisine bağlıdır. Bu fonksiyonel hastalığın belirtisi ve semptomları sadece hastanın muayenesinden sonra saptanabilir. Her belirti, uygun diagnozun saptanması için gerekli bilgilerin bir bölümüdür. Hikayenin öğrenilmesi ve muayene ile belirti ve semptomların teşhisi çok önemlidir.
Hikayesinin alınması ve muayene ile mastikatör sistemde görülen yıkım ve patolojik değişiklikler teşhis edilir. Muayene eden kişi sağlıklı mastikatör sistemin fonksiyon ve kliniksel durumunu tam olarak anlayacak kapasiteye sahip olmalıdır. Mastikatör sistemdeki bozukluk genellikle ağrı ve/veya disfonksiyonla belirlenir. Hikaye ve muayene mastikatör sistemin ağrı ve disfonksiyonu teşhisine yöneltir. Mastikatör ağrı iki özellikle karakterizedir. Birincisi mastikatör yapılardan orjin alır. Genellikle bu bölgeler mastikatör kaslar ve temporamandibular eklemlerdir. İkincisi mastikatör fonksiyonlarla ilgilidir. Fonksiyon ağrıyı etkilemediğinde muhtemelen mastikatör orjinli değildir.
Eklem Hastalıklarında Anamnez ve Muayene:
Temporamandibular hastalılar çok yaygındır. Bu nedenle her hastaya bu problemleri için bir dental kliniğe gitmeleri önerilir. Ayrıca yıllarca klinik işletmiş bir hekim olarak Doğa Ağız ve Diş Kliniğinin bulunduğu Ankara Yaşamkent, Çayyolu Ümitköy bölgesinde diş sıkma ve eklem problemlerini çok daha fazla gözlemledim. Bunun biraz hasta profiliyle ilgisi olabileceğini değerlendirmekteyim ya da genel olarak toplumda stres seviyesi artmakta bu da beraberinde diş sıkma ve eklem problemlerine neden olmaktadır. Anamnez ve muayenenin amacı rahatsızlık vermeyen subklinik belirtilere sahip hastaları teşhis etmektir. Ancak yaygın olarak mastikatör sistemin fonksiyonel rahatsızlıklarıyla ilişkilidir.
(Baş ağrısı, kulak semptomları). Birçok sorudan oluşan anamnez bazı temporamandibular hastalıklarla klinisyeni yöneltmede yardımcıdır. Bunlar klinisyenin kendisi tarafından sorulabilir veya diş hekiminin ilk görüşmesinden önce toplanan genel sağlık ve dental formları içerebilir.
Yaygın olarak rahatsızlıklarda kullanılanlar aşağıdadır:
- Ağzınızı zorlukla mı açarsınız?
- Çene eklemlerinde ses duyuyormusunuz?
- Sık sık baş ağrınız oluyor mu?
- Çenenizde sıkışma veya kilitlenme olur mu, çıkar mı?
- Yanak veya kulaklarınızda ağrı olur mu?
- Çiğnerken veya esnerken ağrınız olur mu?
- Kapanışınızda rahatsızlık veya uyumsuzluk hissediyormusunuz?
- Kafa veya boynunuzda yeni oluşmuş bir incinme varmı?
- Arthritis?iniz var mı?
- Herhangi kas veya eklem probleminiz var mı?
- Temporabandibular hastalık için daha önce tedavi gördünüz mü?
Anamnez küçük bir muayenedir. Bu kısa olmalıdır. Normal anatomi ve fonksiyonlardaki bazı değişiklikleri teşhis için olan bir çalışmadır. Bu fasial asimetrinin görünüşüyle birlikte olabilir. Genel bilateral simetriden sapmalar kuşkuyu yükseltir ve muayenenin gerekliliğini gösterir. Muayene çene hareketlerinin izlenmesini de içerir. Sınırlı ve irregular hareketler daha ileri muayeneyi gerektiren belirtilerdir.
Mastikatör sistemin birçok önemli yapıları muayene sırasında ağrı veya hassasiyet için palpe edilirler. Temporal ve masseter kaslar temporamandibular eklemin lateraline uzanacak şekilde bilateral olarak palpe edilir. Bazı ağrı ve hassasiyet temporamandibular hastalıkların pozitif belirtileri ve potansiyel patolojik yıkımlar olarak görülür. Anamnez ve muayene pozitif bulguları açığa çıkarırsa temporamandibular hastalıklar için daha dikkatli anamnez alınır ve muayene yapılır. 3 ana yapı muayene edilir : Kaslar, Temporamandibular eklemler, ve Dentisyon. Problemin tam muayene ve anamnezinde önce hastadan geçmişi ve şimdiki durumu öğrenilmelidir.
Eklem Hastalıklarında Tedavi;
Tedaviden önce yukarıda anlatıldığı gibi hasta hikayesi iyice dinlenip radyolojik, klinik ve olarak problem iyice teşhis edilmelidir. Yanlış teşhis yanlış tedavi getirecektir.
Çiğneme kasları ile ilgili sorun varsa kas gevşeticiler sonrasında plaklar, botoks uygulamaları ve cerrahi müdahaleler sorunun şiddetine göre tedavi seçenekleri arasındadır.
Kaynak: Okeson